کتابی با پایان باز که مخاطب را رها نمی‌کند

 

«چه کسی می‌تواند به یک خرس قطبی کمک کند؟» سبک بسیار خلاقانه‌ای دارد که از اصول و خطوطی که ذهن آن را پذیرفته است، عبور می‌کند.»

 سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)

ریحانه رحیمی: «چه کسی می‌تواند به یک خرس قطبی کمک کند؟»؛ کتابی است که با داستان کتابچه‌ای جادویی آغاز می‌شود و اتفاقات جالبی را در خانواده‌ای که در شهر زندگی می‌کنند، رقم می‌زند.

در این کتاب تکه کاغذ، نامه‌ای از طرف یک خرس قطبی است که به خاطر گرما خانه‌اش خراب شده و حالا جایی برای زندگی کردن ندارد. تنها چیزی که خرس قطبی می‌خواهد یک خانه جدید است و یک تکه یخ جدید.

خانواده شهری وقتی نامه خرس قطبی را می‌خوانند دور هم جمع می‌شوند تا با هم‌فکری یک خانه جدید برای خرس قطبی پیدا کنند؛ اما خرس قطبی بزرگ‌تر از آن است که در یخچال جا شود یا کارخانه یخ‌سازی بتواند نگهش دارد؛ پس این خانواده چه باید بکنند؟

این دقیقاً نقطه ابهامی است که کتاب ما را با آن تنها می‌گذارد؛ لحظه‌ای که کتاب تمام می‌شود اما داستان همچنان ادامه دارد. این داستان تازه در ذهن مخاطب خود آغاز می‌شود و بچه‌ها را به فکر فرو می‌برد. اگر واقعاً با تمام یخ‌های یخچال خرس قطبی را نمی‌توان نجات داد، باید برای او چه کنیم؟

این کتاب سبک بسیار خلاقانه‌ای دارد که از اصول و خطوطی که ذهن آن را پذیرفته است، عبور می‌کند. تخیل پایه اولیه این داستان است و درست در لحظه‌ای که خرس قطبی را در حال نامه نوشتن می‌بینیم آغاز می‌شود. با این آغاز، مخاطب خردسالِ خود را به پرسش وا می‌دارد که: «چرا خرسه می‌تونه نامه بنویسه؟ خرس‌ها که حرف نمی‌زنند.» و پا در جهان داستان می‌گذارد.

در جهانی که هیچ دلیلی منطقی نیست و قرار نیست چیزی با عقل جور در بیاید. حتی راه‌حل‌هایی که برای نجات خرس قطبی پیشنهاد می‌شوند به‌شدت کودکانه و غیرمنطقی هستند و این نشان می‌دهد که نویسنده این اثر به خوبی با ذهن مخاطب خود آشنا است و می‌داند که چطور مخاطب خود را به فکر فرو ببرد که از بیان نظرات غیرمنطقی‌اش نترسد و به راحتی از محدوده‌هایی که برای آن‌ها در مدرسه و خانه و جهان ماشینی‌شده امروز می‌کشیم عبور کند. البته نویسنده ذهن کودک را در جهانی تماماً خیالی تنها نمی‌گذارد و او را به سمت راه‌حل‌های بهتر هدایت و راهنمایی می‌کند.

شخصیت پدر در خانواده موتور محرک ایده‌پردازی‌های کودکانه است و اولین کسی است که پیشنهاداتش را بیان می‌کند و شخصیت مادر فردی است که با نگاه عاقلانه این خیال‌پردازی‌ها را هدایت می‌کند تا بچه‌ها به جواب‌های بهتری برسند.

این دو شخصیت بحث و گفت‌وگو را بین بچه‌ها باز می‌کنند و به نوعی نحوه گفتمان صحیح در خانواده را به طوری که کودکان بتوانند در آن مشارکت داشته باشند به نمایش می‌گذارند.

در نهایت وقتی این خانواده به جوابی نسبتاً منطقی می‌رسند مسئولیت اجرای آن نظر را به عهده بچه‌ها می‌گذارند و به آن‌ها حس اطمینان و اعتمادبه‌نفس می‌دهد. این الگوی رفتاری حتی می‌تواند برای اعضای بزرگسال خانواده نیز آموزنده باشد.

در نهایت، کتاب با پایان باز از بچه‌هایی که آن را خوانده‌اند می‌خواهد به این موضوع فکر کنند و نظر خودشان را برایشان ارسال کنند و حتی در پایان کتاب همچنان راه خلاقیت باز است و یک جواب مستقیم به مخاطبانش نداده تا آن را بپذیرند و پند اخلاقی بگیرند؛ بلکه به آن‌ها فضای فکر کردن و بیان نظرشان را داده که آن، یکی از به‌یادماندنی‌ترین و خلاقانه‌ترین پایان‌بندی‌هایی است که می‌توان برای چنین موضوعی در نظر گرفت.

کتاب «چه کسی می‌تواند به یک خرس قطبی کمک کند؟» نوشته جبار شافعی‌زاده با تصویرگری ویدا کریمی است که موضوعی محیط زیستی دارد و برای مطالعه گروه سنی پنج تا هفت سال مناسب‌تر است. این اثر را انتشارات میچکا (کودک و نوجوان مبتکران) منتشر کرده است.

:::: منبع: ایبنا::::